Семенов Алексей Акимович

Семеновы Христина Ивановна уонна Алексей Акимович

Христина Ивановна уонна Алексей Акимович Семеновтар бииргэ холбоhон, алаhа дьиэ тэринэн, биэс оҕону күн сиригэр төрөтөн, улаатыннартаан олорбуттара быйыл 55 сыла буолар. Бу кэмнэр усталаах-туораларыгар олох үөрүүтүн, хомолтотун бииргэ үллэстэн, биир санаанан эйэ-дэмнээхтик олорон кэллилэр. Ыал күн-күбэй ийэтэ, эйэҕэс эбээтэ Христина Ньурбачааҥҥа төрөөбүтэ. Аҕата Тихонов Иван Тихонович (1887-1952сс.) колхуос араас үлэтигэр төhүү үлэhит этэ. Ийэтэ Тихонова Дария Васильевна (1908-1979сс.) колхуоска, сопхуоска ыанньыксыттаабыта. Христина аҕата Иван эрдэ өлөн, ийэлэрэ үс кыргыттарын соҕотоҕун атахтарыгар туруортаабыта. Кыра кыыс Христина Ивановна адвокат үөрэхтээх, орто кыыс Евдокия ивановна ветеринар идэлээх. Оттон эдьиийдэрэ Христина кыра эрдэҕинэ ыарыhах буолан үөрэммэтэх. Кинини дьоно ханна үлэлии тахсаллара да, онно илдьэ сылдьаллара үhү. Ол курдук угут, от сыл буоллаҕына, Тихоновтар ыраах Бүлүү, Хорула, Арҕаа үрэх баhыгар тахсаллар, оттуу бараллар эбит. Онон Христина ситэ үөрэммэтэҕэ, бэhис кылааhынан уурайбыта. Сопхуоска үйэтигэр субай сүөhү, борооску көрөн, ыанньыксытынан үлэлээн бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсыбыта.
Ыал аҕата, эhээтэ Алексей Акимович кырыымчык, аас-туор олоххо олорбута. Ийэтэ олох кыратыгар, оттон аҕата кини баара-суоҕа аҕыс сааhыгар бу дойдуттан бараннар, кыра сааhыгар эрдэ тулаайах хаалбыта. Кинилэр уон бырааттыылар эбит. Ол бырааттыылартан билигин соҕотох кини хаалан сылдьар. Тулаайах хаалбыт оҕолору эдьиийдэрэ Балааҕыйа (Пелагея) ииппит. Аан дойдуну атыйахтаах уу курдук аймаабыт иэдээннээх сэрии ыар тыына бу ыалы тумнубатаҕа. Өлөксөй бииргэ төрөөбүт убайдара Семен, Николай, афанасий уоттаах сэриигэ ыҥырыллыбыттара. Убайа Аппанаас Ойбонтон Өкөт Татаарын (Григорьев Гавриил Васильевич) кытта сэриигэ барарын атааран, улаатан эрэр уолаттар сайыhа-харааста хаалбыттара. Өлөксөй олох кыра сааhыттан колхуоска оҕус сиэтээччинэн үлэтин саҕалаабыта. Сэрии кэмигэр 1943 сыллаахха "Ойбон" колхуоhу көhөрөн аҕалбыттара, онон Өлөксөй Ньимискэннээх оскуолатыгар икки сыл, онтон Ньурбаҕа киирэн үөрэммитэ. Өлөксөй эдэр-сэнэх эрдэҕинэ бэйэтин лаппа кыанара. 1955-1968 сылларга Илиҥҥи Геофизическай экспедицияҕа 3-с разрядтаах рабочай (проходчик, шурфовчик быhыытынан алмаас көрдөөhүнүгэр үлэлээбит. Ыгыатта, Түҥ, Лииндэ, Муна үрэхтэр бастарынан табанан, атынан сатыы сылдьан шурфа хаhыытыгар үлэлээбитэ. Шурфа дириҥэ 4-10 миэтирэҕэ дылы күрдьэҕинэн, хойгуонан хаhаллара. Кинилэр таhаарбыт пробаларын У-2 самолетунан геологтар тута кииҥҥэ ыыталлара. Геологтары, араас омугу кытта сайынын, кыhынын балаакканан сытан алмаас көрдөөhүнүгэр үлэлэспитэ. Онон Алексей Акимович бастакы алмаас көрдөөччүлэртэн биирдэстэринэн буолар. Экспедиция кэнниттэн бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсыар диэри "Ньурба" сопхуос Ньурбачааннааҕы отделениятыгар араас үлэҕэ үлэлээн тырахтарыыстаан "Ударник девятой пятилетки" бэлиэнэн, "За трудовое отличие" мэтээлинэн, элбэх грамоталарынан, араас пуонданан (мотоцикл, "Дружба" эрбии, биэстээстэр саа) наҕараадаламмыта.
Христиналаах Алексей улахан кыыстара Эдуара Алексеевна Григорьева үрдүк үөрэхтээх алын кылаас учуутала. Кэргэнэ Моисей Семенович лесхох үөрэхтээх, үс оҕолоохтор. Улахан уоллара эhэтин аатынан Алексей диэн ааттаммыт, оҕо сылдьан Англияҕа Оксфорд куоракка үс сыл үөрэммитэ, салгыы Москватааҕы МЭСИ-ни бүтэрбитэ. Билигин Дьокуускай куоракка олорор, кэргэннээх, икки оҕолоох. Иккис оҕолоро Кристина, эбээтин аатын сүгэр кыыс, икки үрдүк үөрэхтээх. Аныгы олох ирдэбилинэн урбаанньыт. Нэhилиэнньэ олохтоохторун килиэп оҥорон хааччыйар. Булугас өйдөөх, тобуллаҕас толкуйдаах кэскиллээх эдэр дьоннортон биирдэстэрэ. Кэргэннээх, икки оҕо тапталлаах ийэтэ буолар. Ыал кыра оҕото Афанасий билигин Дьокуускайга олорор, үлэлиир, кэргэннээх.
Иккис кыыhа Валентина Алексеевна Пермякова эмиэ үрдүк үөрэхтээх учуутал. Уус-Алдан Бороҕонун мааны кийиитэ, бастыҥ общественник, түөлбэ салайааччыта, таhаарыылаах үлэлээх учуутал, күн-күбэй ийэ, эбэ, тапталлаах кэргэн. Кини кэргэнэ Павел Васильевичидэтинэн суруналыыс. Ыаллар эмиэ үс оҕолоохтор. Улахан кыыс Саргылаана Дьокуускай куорат сууиун үлэhитэ, биир оҕолоох. Иккис оҕо Айдар Новосибирскай куоракка инженер-энергетик үөрэҕэр үөрэнэ сылдьар. Кыра кыыс Бороҕон оскуолатын үhүс кылааhыгар ситиhиилээхтик үөрэнэр.
Розалия Алексеевна, үhүс кыыс Дьокуускай куоракка олохсуйан үлэлээбитэ ыраатта. "Чороон Даймонд" тэрилтэҕэ үлэлиир. Соҕотох кыыhа Нарыйа Москва куоракка Хайа университетыгар төрдүс кууруска үөрэнэ сылдьар.
Төрдүс кыыс Светлана Алексеевна идэтинэн хирург быраас Ньурбаҕа олорор, үлэлиир. Кэргэнэ охрана үлэhитэ, соҕотох уоллара оскуола оҕото.
Ыал саамай кыра оҕото, күүтүүлээх уол, мурун бүөтэ Юрий 1970 сыллаахха төрөөбүтэ. Ньурбачаан төрүт кыыhын Попова Айталина Васильевналыын эдэр саастарыгар ыал буолан, дьиэ-уот туттан икки уол оҕону төрөтөн олох олорон испиттэрэ. Хомойуох иhин, Юрий эдэр сааhыгар хомолтолоохтук күн сириттэн суох буолбута. Билигин кини улаха уола Мичил олохтоох оскуоланы үөрэнэн бүтэрээри сылдьар, кыра уол Сема Ньурбаҕа 4-с кылааска үөрэнэ сылдьар. Олох оҕолрругар салҕанар.
Күн-дьыл ааhар. Оҕолор улааталлар, ыал буолаллар, бэйэлэрэ эбээ-эhээ буоллулар. Христиналаах Өлөксөй олорон кэлбит олохторо оҕолоругар, ыччаттарыгар холобур буолар. Бэйэлэрин кэмнэригэр хара үлэ ыараханын үлэлээн, дьон сиэринэн дьиэ-уот туттан, оҕо төрөтөн кэлбит күндү төрөппүттэрин олуhун убаастыыллар, тапталлаах эбээлээх-эhээлэригэр сайын аайы бары бииргэ мусталлар. Оттон эбээлээх-эhээ оҕолор, сиэннэр ситиhиилэринэн, кинилэр олоххо бэйэлэрин суолларын булан дьон тэҥинэн сылдьалларыттан сэмээр үөрэн, дьоллоохтук олороллор.
Кыыстара Эдуара Алексеевна Григорьева