Мандарова Елена Гаврильевна

Ыччат наставнига, Саха сиригэр дьахталлартан соҕотох көлө-илии отчут звенотун салайааччыта, «Аҕа дойду Улуу сэриитигэр килбиэннээх үлэтин иһин» диэн Сталин мэтээлин хаһаайына, тыыл, үлэ бэтэрээнэ.

Төһөнөн күн дьыл ааһан иһэр даҕаны, соччонон ыарахан үлэни билбит, эрэйи-кыһалҕаны эт түөстэринэн көрсүбүт, билигин биһиги ортобутугар суох ытык-мааны кырдьаҕастарбытын ахта саныыбыт. Улаханнык убаастанар, үүнэр көлүөнэҕэ дьулуурдаах үлэ үтүө холобурун көрдөрбүт эдьиийим Мандарова Елена Гаврильевна туһунан суруйан эрэбин.
Мандарова Елена Гаврильевна - Дэлиэсэ 1919 сыллаахха Иккис Бордоҥ нэһилиэгэр Үҥкүүлүүргэ бэһис оҕонон төрөөбүтэ. Эдьиийим кыра сааһыттан аҕатын кытары бииргэ бултаһан улааппыта, айылҕаттан талааннаах буолан булт киитэрэстэрин түргэнник баһыйбыта. Кини үксүн куобахха, тайахха, мас көтөрүгэр сылдьара. Урукку дьон сиэринэн булдуттан дьоҥҥо бэрсэрэ, оттон сэрии сылларыгар элбэх киһи тыынын өрүһүйэргэ көмөлөспүтэ.
Отой кыратыттан үлэҕэ сыстаҕас этэ. Аҕатын кытары оҕуһунан Чэкээҕэ бурдук сирин хорутара, саас бурдук ыһыытыгар сир боромньулуура, сайын окко, күһүн бурдук хомууругар үлэлиирэ. Аҕата Хабырылла булчут бастыҥа, сэрии саҕаланыытыгар фроҥҥа күндү түүлээх наада диэн бултуу сылдьан ахсынньыга сэбиргэхтэтэн аҕыйах хонон хаалбыта. Ийэтэ эрэйдээх алдьархайдаах Аҕа дойду сэриитигэр үс уолун сүтэрэн доруобуйата мөлтөөбүтэ. Дьиэ ис-тас үлэтэ, кыра балтыларын көрүү-истии, колкуос бүппэт үлэтэ барыта кини үрдүнэн барбыта. Колхуоска кыһын сүөһү көрөөччүнэн, фермаҕа от тиэйээччинэн, сайын окко сылдьыбыта. Сэрии сылларыгар таһаарыылаах үлэтин иһин оройуоҥҥа бастакылар ахсааннарыгар «Аҕа дойду Улуу сэриитигэр килбиэннээх үлэтин иһин» диэн Сталин мэтээлин ылбыта.
Кэлин колхуос сопхуос буобутугар кыһынын фермаҕа атынан уу баһааччынан, ферма отун атынан тиэйэн аҕалааччынан үлэлээбитэ. Хотоҥҥо сүүстэн тахса сүөһү уута-хаара, от таһыыта, саах таһаарыыта барыта кини илиитинэн ааспыта. Сайынын уопсастыбаннай сүөһү аһылыгын соҕотуопкалааһыҥҥа сопхуос Ньурбачааннааҕы отделениятын көлө-илии ыччат комсомольскай звенотун салайааччытынан 1960 сылтан үлэлээбитэ. Кини аата оройуоҥҥа, республикаҕа киэҥник биллибитэ. Звено чилиэннэрэ от үлэтэ саҕаланыаҕыттан сарсыарда 7 чаастан киэһэ 10 чааска дылы үлэлииллэрэ. Ходуһаҕа киириэхтэриттэн балааккаҕа хоноллоро. Елена Гаврильевна атынан от оҕустарааччынан сылдьыбыта. Онтон кини кэнниттэн атынан мунньаллара, илиинэн бугуллууллара, тракторынан кээһэллэрэ. Инньэ гынан үлэ сүһүөх-сүһүөх дьулуурдаахтык барара. Онон даҕаны звено толкуйдаах салайааччылаах ыарахан үлэттэн толлубат, санаатын уран турар үлэлиир чиэһинэй, суобастаах, кыһамньылаах, кэлэптииккэ кыттан , үлэлиир эдэр ыччакка үлэ үтүө холобурун көрдөрөр настаабынньыктаах буолан, көлө-илии звенота сылын аайы үрдүк таһаарыылаахтык үлэлиир буолара. Елена Гаврильевна салайар көлө-илии ыччат-комсомольскай звенота оройуоҥҥа, Өрөспүүбүлүкэҕэ хас да төгүл кыайыылааҕынан тахсан элбэхтэ «Москвич» массыына, хас да матасыыкыл, «Дружба» эрбии, миэбэл фондаларын ылан, үлэһиттэригэр түҥэппиттэрэ. Эдэр ыччат кэлэр көлүөнэ иитиитигэр таһаарыылаах үлэтин иһин «Ыччат настаабынньыга» аат иҥэриллибитэ..
Ону таһынан, Елена Гаврильевна звенотун оройуон атын көлө-илии звенолара тилэх баттаһан, сыралаһан үлэлээбиттэрэ. Кини холобурун батыһааччылар сылын ахсын үксээн иһэллэрэ.
Елена Гаврильевна Ньурба улууһун уонна Ньурба куоратын Бочуотттаах гражданина, Коммунистическай үлэ удаарынньыга, үлэ уонна тыыл бэтэрээнэ кэккэ сыллар усталарыгар хас да төгүллээх социалистическай күрэхтэһии кыайыылааҕа, сүөһү аһылыгын бэлэмнээһиҥҥэ оройуон уонна өрөспүүбүлүкэ хас да төгүллээх чөмпүйүөнэ, нэһилиэк, оройуон депутата, Москва куоракка бүтүн Сойуустааҕы тыа хаһаайыстыбатын быыстапкатын кыттыылааҕа, Дьокуускайга, Алдаҥҥа бастыҥ үлэһиттэр слеттарын кыттыылааҕа.

Киһи быһыытынан наһаа сэмэй этэ, хаһан да мин оннук, маннык үлэлээтим диэн кэпсэнэ сылдьыбат этэ. Ол да быһыытынан сопхуоһуттан да, оройуонтан да тугу да көрдөөбөтөҕө. Олоҕун бүтэһик күннэригэр дылы балтын кытта бииргэ олорбута.