Иванов Михаил Иванович
1937 сыллаахха олунньу ый 1 күнүгэр Ньурба оройуонун бастакы Дьаархан нэһилиэгэр күн сирин көрбүтэ. Ийэтэ Иванова Варвара Ивановна Хорулаттан төрүттээх. Аҕата Хе Иван Суни диэн кэриэй омук киһитэ үһү. “Марха” колхуоһугар оҕуруот ыһыытынан дьарыгырар эбит. Ыарытыйар буолан аҕам кыра эрдэҕинэ күн сириттэн эдэр сааһыгар суох буолар. Ол кэннэ эбээм үс оҕотун кытары соҕотох огдообо хаалар. Сатаан кыанан ииппэккэ мин аҕабын уонна аҕакм быраатын ыалга иитиэх биэрэр. 1944 сыллаахха аҕам ийэтигэр Дьаархаҥҥа төннөн кэлэн олоҕун оскуолаттан саҕалыыр...
Дьаарханнааҕы оскуолаҕа киирэн алын кылааһы онно бүтэрэн Чаппанда интернат оскуолатыгар үөрэнэн Ньурба маҥнайгы оскуолатыгар үөрэнэ киирэр. Ол сылдьан, ийэтэ ыарытыйарын билэн, дойдутугар төннөн колхуоска суоппар көмөлөһөөччүтүнэн үлэлии киирэр. Суоппар курстарыгар сылдьан үөрэнэн быраап ылан суоппарынан үлэлии киирэр. 1958 сыллаахха Сэбиэскэй Армия кэккэтигэр ыҥырыллан ытык иэһин көмүскүү барар. Онно өссө эбии суоппар нуорматын туттаран разрядын үрдэтэн кэлэр.
Армия кэнниттэн суоппарынан, ДОСААФ комитетын бэрэссэдээтэлинэн, суһал көмө станциятын гараас сэбиэдиссэйинэн, механигынан, коммунальнай хаһаайыстыба салайааччытынан тиийэ үлэлиир. Үлэлиир кэмнэригэр сылдьан киэһээҥҥи оскуоланы ситиһиилээхтик бүтэрэр.
Мин аҕам Ньурба оройуонун бочуоттаах олохтооҕо, Саха Өрөспүүбүлүкэтин тыатын хаһаайыстыбатын бэтэрээнэ, Өрөспүүбүлүкэ бочуоттаах бэтэрээнэ. Үлэлээбит сылларыгар ”Коммунистическай үлэ ударнига”, ”Социалистическай куоталаһыы кыайыылааҕа”, 2-с истиэпэннээх ”Аварията суох үлэтин иһин”, ”9-с пятилетка ударнига”, ”3-с пятилетка ударнига”, ”ЖКХ сайдыытын иһин”, “Ньурба куоратын социальнай-экономическпй сайдыытын иһин” знактарынан, ”Үлэ бэтэрээнэ” уонна элбэх юбилейнай мэтээлинэн, Ил Түмэн бэрэссэдээтэлин үрүҥ көмүс махталынан уонна өйдөбүнньүк мэтээлинэн, элбэх тэрилтэлэр, оройуон салалталарын Бочуотунай грамоталарынан наҕараадаламмыта. 1976 сылтан Коммунистическай партия чилиэнэ, ”Партийнай килбиэн”, ”Гражданскай килбиэн” уонна ”Дьиэ кэргэн албан аатын” орденнарына наҕараадаламмыта..
Хас биирдии бэриллэр күнүн күлэн-үерэн көрсөрө. Чөл олоҕу, сөптөөх аһы тутуһан, этин-хаанын эрчийэрэ. Кырыйдым диэн кыыһырбакка, мээнэҕэ ньиэрбинэйдээбэккэ, үтүө дьыаланны оҥоро үлэлии-хамсыы сылдьыбыта. Куорат, Өрөспүүбүлүкэ олоҕун кыһалҕатыгар туора турбакка, уопсастыбаннай үлэҕэ күүскэ үлэлээбитэ. Олоҕун аргыһын, кэргэнинээн Евдокия Васильевналыын 56 сыл олорбуттара, 6 озо тапталлаах төрөппүттэрэ. Барыбытын атахпытыгар туруортаан, үөрэхтэтэлээн, дьиэлээн-уоттаан, сиэри-туому тутуһуннара үөрэтэлээн, киһи гынаттаан, сиэн, хос сиэн бөҕө көрсөн дьолломмута. Аҕам олус мындыр өйдөөх, күүстээх санаалаах, олох ыарахан кэрчиктэриттэн хаалбакка, үөрэнэн, үлэлээн, суоппартан саҕалаан Өрөспүүбүлүкэҕэ биллэр киһи буола тахсыбыта. Төһө да аҕам биһиги кэккэбитигэр суоҕун иһин, кини мичээрдээбит мөссүөнэ хаһан да сүтүө суоза, куруук сүрэхпитигэр илдьэ сылдьыахпыт.
Суруйда кыыһа Алена Михайлова