Буслаев Николай Андреевич
Биһиги аҕабыт, Буслаев Николай Андреевич, Ньурба Куочайыгар 1915сыллаахха дьадаҥы ыалга төрөөбүтэ. Церковно – приходскай оскуола 4 кылааһын бүтэрэн, оччотооҕу кэмҥэ үөрэхтээх ахсааныгар киирэн 18 саастааҕар Куочай сельсоветыгар сэкиритээринэн үлэлии киирбитэ. Эдэр,эрчимнээх уолу бэлиэтии көрөн, оччотооҕу райсовет председателя Сергей Васильев (Борогонскай) 1935сыллаахха саҥа аһыллар туббалыыһаҕа завхоһунан анаабыта. Онно баран сана аһыллар тэрилтэ материальнай базатын тэрийсибитэ, каадыры булууга улэлэспитэ, олохтоох кыргыттар сиэстэрэлэринэн үлэлии киирэллэригэр көмөлөспүтэ. Онно үлэлии сырыттаҕына Аҕа дойду Улуу сэриитэ саҕаламмыта. Кини 1942 сыл бэс ыйын 26 күнүгэр сэриигэ барбыта.
Фроҥҥа тиийэн Николай Андреевич 1гвардейскай тимир суол 5-с мостовой батальонугар түбэспитэ. Бастакы бойобуой сүрэхтэниитин Грознай куоракка ылбыта. Кинилэр чаастара пехота өрүһү туораатаҕына, кинилэр кэннилэриттэн өрүһү туоруур мас муостаны тутан, ыарахан орудиелары, танкалары, катюшалары, боеприпастары, аһылыгы сэриилэһэр аармыйаҕа тиийэллэрин хааччыйыы этэ. Дьэ ити курдук, сэриини Грознай куораттан саҕалаан Кавкаһы, Белоруссияны, Украинаны, Польшаны босхолоһон Эльба өрүскэ тиийэн түмүктээбитэ. Ити устатыгар Буг, Терек, Дон, Днепр,Висла, Одер,Эльба өрүстэргэ, элбэх үрэхтэргэ муоста тутуспута.Ити муосталары өстөөх быыстала суох буомбалааһынын уонна артиллериятын уотун ортотугар сылдьан туталлара. Өстөөх муостаны туттарымаары, кыраҕытык кэтээн сытан, элбэх күүһүн быраҕара, онон сүтүк элбэх буолара. Хас муоста тутуутун аайы элбэх киьи өлөрө уонна бааһырара. Аҕабыт үс төгүл бааһыран полевой госпитальга сытан эмтэнэн тахсан салгыы сэриилэһэ барара. Кини «дьолум кыайан, эһиги төрүүр ыйааххыт тардан ити айылаах уоттаах сэрииттэн этэҥҥэ тыынаах эргилиннэҕим» диирэ. Кыайыы буолбутугар демобилизацияланабыт диэн муҥура суох үөрэн, дойдуларыгар кэлээри бэлэмнэнэ сырыттахтарына «Оһуобай дьаһалга диэри хаалларарга» диэн бирикээс кэлбитэ. Онон кини чааһа аны Венгрияҕа тиийэн Тисса өрүс урукку муостатын оннугар цемент тирэхтээх саҥа муоста тутар буолбута. Ол муоста тутуллан бүппүтүн кэннэ демобилизацияланан төрөөбүт Ньурбатын буоругар 1947сыл олунньу 6 күнүгэр үктэммитэ. Онон дойдутун өстөөхтөн чиэстээхтик көмүскээн, 5 сыл буолан баран ССРС арҕаа кыраныыссатын, Европаны тилийэ хааман, этэҥҥэ тыыннаах эргиллибитэ. Кини түөһүн «Аҕа дойду Улуу сэриитин 2с степеннээх» ордена,«За оборону Кавказа», «За освобождение Варшавы», «За взятие Берлина», «За Победу над Германией В Великой Отчественной войне 1941-1945гг» мэдээллэр киэргэтэллэрэ.
Сэрииттэн кэлэн баран бастаан уполминзагка учетчигынан, кэлин лесхозка леснигынан, технигынан пенсияҕа тахсыар диэри үлэлээбитэ. Ойуур хаьаайыстыбатын биир бастыҥ үлэһитинэн биллэрэ. «Лесхоз Буслаев» диэн ааттыыллара. Үлэтигэр олус эппиэтинэстээх этэ. Ойуурга баһаар буоллаҕына ыһыктанан хастыы эмэ хонук ол баһаары умуруора барарын өйдүүбүн. Саас, күһүн эппиэттээх учаастагын ойуурун билисипиэтинэн сылдьан кэрийэн көрөр этэ. Мас кэрдээччилэр делянэлэрин үчүгэйдик ыраастыылларын ирдиирэ. Көҥүл билиэтэ суох ойууру алдьатар дьону кытта кытаанахтык киирсэрэ. Лесхоз үлэһиттэригэр бэс сиэмэтин , уҥуохтаах отон сэбирдэҕин хомуйарга былаан бэриллэрэ. Оһоххо хатара ууруллубут бэс туораахтара аһыллар тыастара , дьиэ кэргэн барыта остуол тула олорон туораах тэбээн, бэс сиэмэтин ылгыыра оҕо саас биир умнуллубат өйдөбүлэ. Тустаах үлэтин таһынан общественнай улэҕэ активнайдык кыттара. Ол курдук 2 созывка бөһүөлэк Советын депутата, норуодунай хонтуруол хамыыһыйатын чилиэнэ этэ. Оҕолор оскуолаҕа үөрэнэр кэмнэригэр куруук родительскай комитет чилиэнэ, бэрэссэдээтэлэ буолара.
Биһиги аҕабыт Николай Андреевич КПСС чилиэнэ этэ, социалистическай үлэ кыайыылааҕа буолан «Ударник коммунистического труда» үрдүк ааты сүкпүтэ. Элбэх грамоталардаах. Ол курдук, Саха АССР Верховнай Советын Почетнай грамотата, Ойуур хаьаайыстыбатын министиэристибэтин, Ленинскэй райком уонна райсовет Грамоталара бааллар. Кини аата Ньурба лесхоһун Бочуотун кинигэтигэр киллэриллибитэ.
1957 сыллаахха биһиги ийэбитин Зоя Ивановнаны көрсөн дьиэ-уот тэринэн, 5 оҕону төрөтөн, улаатыннаран, үөрэхтэтэн, атахпытыгар туруорбуттара. Билигинкинилэр олохторун оҕолоро, сиэннэрэ, хос сиэннэрэ салгыыллар.
Ахтыыны суруйдум кыыһа Буслаева(Николаева) Виктория Николаевна
Фроҥҥа тиийэн Николай Андреевич 1гвардейскай тимир суол 5-с мостовой батальонугар түбэспитэ. Бастакы бойобуой сүрэхтэниитин Грознай куоракка ылбыта. Кинилэр чаастара пехота өрүһү туораатаҕына, кинилэр кэннилэриттэн өрүһү туоруур мас муостаны тутан, ыарахан орудиелары, танкалары, катюшалары, боеприпастары, аһылыгы сэриилэһэр аармыйаҕа тиийэллэрин хааччыйыы этэ. Дьэ ити курдук, сэриини Грознай куораттан саҕалаан Кавкаһы, Белоруссияны, Украинаны, Польшаны босхолоһон Эльба өрүскэ тиийэн түмүктээбитэ. Ити устатыгар Буг, Терек, Дон, Днепр,Висла, Одер,Эльба өрүстэргэ, элбэх үрэхтэргэ муоста тутуспута.Ити муосталары өстөөх быыстала суох буомбалааһынын уонна артиллериятын уотун ортотугар сылдьан туталлара. Өстөөх муостаны туттарымаары, кыраҕытык кэтээн сытан, элбэх күүһүн быраҕара, онон сүтүк элбэх буолара. Хас муоста тутуутун аайы элбэх киьи өлөрө уонна бааһырара. Аҕабыт үс төгүл бааһыран полевой госпитальга сытан эмтэнэн тахсан салгыы сэриилэһэ барара. Кини «дьолум кыайан, эһиги төрүүр ыйааххыт тардан ити айылаах уоттаах сэрииттэн этэҥҥэ тыынаах эргилиннэҕим» диирэ. Кыайыы буолбутугар демобилизацияланабыт диэн муҥура суох үөрэн, дойдуларыгар кэлээри бэлэмнэнэ сырыттахтарына «Оһуобай дьаһалга диэри хаалларарга» диэн бирикээс кэлбитэ. Онон кини чааһа аны Венгрияҕа тиийэн Тисса өрүс урукку муостатын оннугар цемент тирэхтээх саҥа муоста тутар буолбута. Ол муоста тутуллан бүппүтүн кэннэ демобилизацияланан төрөөбүт Ньурбатын буоругар 1947сыл олунньу 6 күнүгэр үктэммитэ. Онон дойдутун өстөөхтөн чиэстээхтик көмүскээн, 5 сыл буолан баран ССРС арҕаа кыраныыссатын, Европаны тилийэ хааман, этэҥҥэ тыыннаах эргиллибитэ. Кини түөһүн «Аҕа дойду Улуу сэриитин 2с степеннээх» ордена,«За оборону Кавказа», «За освобождение Варшавы», «За взятие Берлина», «За Победу над Германией В Великой Отчественной войне 1941-1945гг» мэдээллэр киэргэтэллэрэ.
Сэрииттэн кэлэн баран бастаан уполминзагка учетчигынан, кэлин лесхозка леснигынан, технигынан пенсияҕа тахсыар диэри үлэлээбитэ. Ойуур хаьаайыстыбатын биир бастыҥ үлэһитинэн биллэрэ. «Лесхоз Буслаев» диэн ааттыыллара. Үлэтигэр олус эппиэтинэстээх этэ. Ойуурга баһаар буоллаҕына ыһыктанан хастыы эмэ хонук ол баһаары умуруора барарын өйдүүбүн. Саас, күһүн эппиэттээх учаастагын ойуурун билисипиэтинэн сылдьан кэрийэн көрөр этэ. Мас кэрдээччилэр делянэлэрин үчүгэйдик ыраастыылларын ирдиирэ. Көҥүл билиэтэ суох ойууру алдьатар дьону кытта кытаанахтык киирсэрэ. Лесхоз үлэһиттэригэр бэс сиэмэтин , уҥуохтаах отон сэбирдэҕин хомуйарга былаан бэриллэрэ. Оһоххо хатара ууруллубут бэс туораахтара аһыллар тыастара , дьиэ кэргэн барыта остуол тула олорон туораах тэбээн, бэс сиэмэтин ылгыыра оҕо саас биир умнуллубат өйдөбүлэ. Тустаах үлэтин таһынан общественнай улэҕэ активнайдык кыттара. Ол курдук 2 созывка бөһүөлэк Советын депутата, норуодунай хонтуруол хамыыһыйатын чилиэнэ этэ. Оҕолор оскуолаҕа үөрэнэр кэмнэригэр куруук родительскай комитет чилиэнэ, бэрэссэдээтэлэ буолара.
Биһиги аҕабыт Николай Андреевич КПСС чилиэнэ этэ, социалистическай үлэ кыайыылааҕа буолан «Ударник коммунистического труда» үрдүк ааты сүкпүтэ. Элбэх грамоталардаах. Ол курдук, Саха АССР Верховнай Советын Почетнай грамотата, Ойуур хаьаайыстыбатын министиэристибэтин, Ленинскэй райком уонна райсовет Грамоталара бааллар. Кини аата Ньурба лесхоһун Бочуотун кинигэтигэр киллэриллибитэ.
1957 сыллаахха биһиги ийэбитин Зоя Ивановнаны көрсөн дьиэ-уот тэринэн, 5 оҕону төрөтөн, улаатыннаран, үөрэхтэтэн, атахпытыгар туруорбуттара. Билигинкинилэр олохторун оҕолоро, сиэннэрэ, хос сиэннэрэ салгыыллар.
Ахтыыны суруйдум кыыһа Буслаева(Николаева) Виктория Николаевна
Кулун тутар ый, 2024 сыл Ньурба к.
Буслаев Николай Андреевич
